Naturalizatutako hiri-espazioen onura psikosozialak ebaluatzeko tresna bat garatu du Tecnaliak

2024/04/09

Guztira, 141 pertsonak egin dute Donostiako 8 kokalekuren diagnostikoa, eta erosotasuna, gizarte-kohesioa, segurtasuna eta espazio horietako bizi-kalitatearekin lotutako beste faktore batzuk baloratu dituzte.

Hiri-espazioak naturalizatzeak eragin zuzena du herritarrek beren inguruneaz duten pertzepzioan. Hala erakusten du NbS-CoBAs eskala baliozkotzeko Tecnaliak (ikerketa eta garapen teknologikoko zentroa) eta LIFE Urban Klima 2050 proiektuaren bazkide diren erakundeetako batek egindako azterlanak. Tresna C.7.2 ekintzari lotuta dago: Herritarren zientziaren plataforma, pertsonei klima-aldaketaren fenomenoa ulertzen lagundu eta horren ondorioak ikertzen lagundu dezakeen plataforma; eta, nahiz eta plataforma horren erabilera etorkizuneko plataformaren herritarren zientziari buruzko hiru proiektuetako bat izango den, gaur egun, inkesta dagoeneko prest dago interesa duten pertsonek beren balorazioekin ikerketari lagun diezaioten.

Lehen diagnostiko horretan, 141 pertsonak hartu dute parte, eta Donostiako 8 gune ebaluatu dituzte; zehazki, Koldo Mitxelena, Zubimusu eta Miguel de Unamuno parkeak; eta hurbileko bost hiri-plazak: Errota Aundia, Resines eta Oloriz (edo Lourdes Iriondo), Clara Campoamor, Aita Vinuesa eta José Mª Sert.

Azterketaren arabera, naturalizazioak eta hiri-espazioak irekitzeak eragina izan dezakete herritarren bizi-kalitatean. Emaitzen arabera, aldaketa horiek, aztertutako dimentsio guztietan (ikusmenekoa, akustikoa, termikoa eta argizkoa) erosotasuna hobetzeaz gain, eguneroko nekea edo estresa gainditzeko gaitasuna, segurtasun-sentsazioa (gauez batez ere) eta erlaxatzeko lekuak erabiltzea bultzatzen dute. Gainera, naturalizazioak hobekuntza gehigarriak dakartza, hala nola aldaketa emozional positiboak eta ingurumen-justizia handiagoa, bereziki berdeguneei dagokienez.

Aztertutako espazioen artean, Koldo Mitxelena parkea nabarmentzen da komunitateari ematen dizkion onura gehigarriengatik. Naturalizazio-maila handiak ikusmenaren, soinuaren eta argiaren erosotasuna areagotzen du. Gainera, suspertzeko gaitasuna ere ikusi da, aldaketa emozional positiboak sortuz, hala nola bake, baretasun eta lasaitasun sentsazioa. Ingurumen-justizia sustatzeagatik ere nabarmentzen da, berdegune ugari baitaude.

Bestalde, Miguel de Unamuno parkea, unibertsitateko campusean kokatua eta naturalizazio-maila handia duena, dituen gizarte-onurengatik nabarmentzen da. Bere diseinuak gizartearen kohesioa eta parte-hartzea sustatzen ditu, eta bere hedapenak eta lilurak, berriz, suspertzeko gaitasuna areagotzen dute. Gainera, gune horrek egunez zein gauez segurtasuna sustatzen du, elkarreragin sozialerako eta ongizaterako giro egokia sortuz.

Hala ere, naturalizatutako espazio guztiek ez dute beren ahalmen handiena lortzen, onura gehigarriei erreparatzen badiegu. Zubimusu parkea, ur-elementuengatik ondo baloratuta dagoena, hala nola urmael eta ur-jauziengatik, espero ziren baino onura gehigarri gutxiago ditu. Mantentze-gabezia eta parkearen egoera txarra izan daitezke komunitateari egiten dioten ekarpena mugatzen duten faktore nagusiak.

Jose M. Sert plaza onura gehigarri gehien ematen dituen hiri-plaza da, zabalerari, berdeguneei, aintzirari eta atsedenguneei esker. Espazio hori gizartearen kohesioarekin eta parte-hartzearekin, erosotasun global eta argitsuarekin, eguneko eta gaueko segurtasunarekin eta erlaxatzeko erabilerarekin lotzen da.

Clara Campoamor plaza erabat artifizializatuta egon arren, uste baino hobeto baloratu dute. Batez ere, gizartearen parte-hartzea eta segurtasuna izan dira aitortu dizkioten onura gehigarriak, eta hiriguneen pertzepzioan eragina izan dezaketen beste faktore batzuk daudela iradoki dute.

Azkenik, Aita Vinuesa plaza baloraziorik txarrena jaso du aztertutako alderdi guztietan. Diseinu itxia, ikus-eremu eskasa, elementu naturalen falta eta mantentze-lan eskasa direla eta, ez da herritarrentzako eremu erakargarri eta erosoa.

Ebaluazio horiek elikatzen dituen herritarren zientzia-proiektuak lagunduko du jakiten nola baloratzen dituzten herritarrek hiri-espazio naturalizatuak, eta, aldi berean, oinarri izan daiteke gure hiri-inguruneak naturalizatzearen garrantziaz sentsibilizatzeko. Gainera, segurtasuna eta inklusibitatea sustatuko dituen hiri-espazioen birmoldaketa eta diseinua bideratu dezaketen ondorioak atera ahal izango dira, eta ongizate psikosozialerako onura gehigarriak areagotzea lortuko da.